Autor: David Petrović
Hiperproduckija televizijskih serija je vidno uzela maha u poslednjih nekoliko godina, a kao plod izrodili su se brojni projekti raznih tematika, ali i kvaliteta. Brzi ritam proizvodnje, koji tržište nameće, dokazuje činjenicu da kvantitet ne mora nužno da obećava i kvalitet. Gledanost je verovatno najbitnije merilo kvaliteta, jer publika ume da prepozna vredan program, te da izdvoji svoje vreme za posvećeno gledanje emisija u dobro poznatim terminima. Velika potražnja za serijskim programom otvorila je vrata mladim autorima i glumcima, i u potpunosti stvorila jedan medij koji daje prostora za iskazivanje i dokazivanje. Kroz televizijske serije publika je imala prilike da se upozna sa mladim i manje poznatim dramskim umetnicima, koji su se vremenom nametnuli kao noseći stubovi domaće kinematografije.
U domaćoj produkciji obrađivano je dosta žanrova – od sitkoma, inspirisanih popularnim američkim šablonom, preko krimi-priča, pa sve do fantastike i horora. Dijapazon je zaista širok, autori su pokazali svoju darovitost i maštu, pa svet televizijskih serija vremenom postaje sve bogatiji. Ipak, jedna serija se izdvojila od ostalih. Svojim kvalitetom, tematikom, pričom i rediteljskim postupkom, serija Pad pomerila je granice naše kinematografije i postavila nove standarde.
Autor Bojan Vuletić predstavio se publici u sjajnom maniru još ranije, serijom Porodica iz 2021. godine. Već tada je pokazao svoju kreativnost i osećaj za škatljive teme iz naše istorije. Kroz prizmu najpoznatije i najmoćnije porodice devedesetih godina dočarao je jedno haotično i burno vreme, a pod njegovom rediteljskom palicom Boris Isaković doslovno je oživeo Slobodana Miloševića. Vuletić je dokazao da ume veoma kvalitetno da ispriča priču, na svoj način, izlazeći iz ustaljenih normi pripovedanja, ali bez ekstrema i vrlo gledljivo. Ispostaviće se da je Porodica bila samo uvertira za njegov dalji rad, za seriju koja će definitvno obeležiti jedan period domaćeg televizijskog programa i o kojoj će se i u budućnosti dosta pričati.
Pad je emotivna drama sa elementima trilera, inspirisana autobiografskom knjigom Godina prođe, dan nikad Žarka Lauševića. Legenda jugoslovenskog i srpskog glumišta, jedan od najtalentovanijih i najcenjenijih glumaca koji su ikada radili na ovim prostorima, opisuje tragičan događaj iz 1993. godine, njegove posledice, kao i javni „linč” koji mu je zauvek promenio život. Žarko piše i o atmosferi koja je prethodila događaju, o sunovratu i potpunom padu društvenih i moralnih vrednosti, kao i o ličnom padu i teškom duševnom stanju. Poslednjeg dana jula, te 1993. godine, učestvovao je u sukobu sa nekoliko mladića, kada je u samoodbrani, iz pištolja, usmrtio dvojicu i teško ranio jednog napadača. Usledila je višegodišnja golgota u vidu zatvora, nameštenih sudskih procesa, koji su imali za cilj da ga ocrne i predstave kao teroristu; zatim kroz razne medijske torture i konstantne napade javnosti, a sve to za vreme najturbulentnijih dešavanja u državi.
Pad nije serija o Žarku Lauševiću, već o Ivanu Maslaću, koga su stvorili scenarista Petar Mihajlović (Južni vetar) i Bojan Vuletić. Promenom imena, kao i nekih detalja u vezi sa samim događajima, autori su nesumnjivo stavili do znanja da ovo nije obična biografska priča. Jasno se može videti da je Maslać fiktivna verzija Lauševića, a pomenutim promenama i delimičnim ograđivanjem od zvaničnih događaja ispričana je univerzalna priča. Lična tragedija kroz putovanje duše jednog umetnika, kao glavni motiv i polazište priče, dočarana je u vremenskom okviru koji prate raspad države, ratovi, sankcije i nasilje. To je zapravo priča o glumcu koji će poslužiti kao žrtveno jagnje svim onim vinovnicima moralnog sunovrata. Serija Pad može se smatrati i dokumentom jednog vremena, kao i podsetnikom na tragične sudbine ljudi koji se nisu uklapali u sivilo i kalupe novog društvenog sloja.
Svaka epizoda počinje i završava se intervjuom Ivana Maslaća, koji služi kao konstantno prisećanje na to šta je glavni lik, glumac. Kroz intervjue gledaoci se upoznaju sa glavnim likom, njegovim razmišljanima, stavovima, te se na taj način upotpunjava slika o njemu. Kroz svaku epizodu provlače se i sekvence padanja glavnog lika, koje su uzete iz njegovih fiktivnih filmskih i pozorišnih uloga. Svi ti padovi bili su nagoveštaji nekog zla ili iskušenja.
Ivanova savest pretvorena je u samostalnog lika, a njihovi dijalozi su pravo zalaženje u njegovu dušu, kopanje po traumama, strahovima i frustracijama. Nesvakidašnjim rediteljskim postupcima, mešajući pozorište sa sudnicom, glumački nastup sa svedočenjem, vrlo je precizno i duboko dočaran odnos svih ostalih likova (žene, majke, oca, brata, kolega) sa Ivanom. Svaki gledalac je mogao da oseti tenziju koja se pravila ćutanjem i neverbalnom komunikacijom, tenziju uobličenu sjajnom muzikom koju je komponovao Vladimir Pejković. Scene u zatvoru su verno prikazale svu jezu koju izaziva ta institucija, kao i svet koji se tamo nalazi, a odnos stražara prema Ivanu bio je zapravo manifestacija odnosa javnosti u tom trenutku. Dramske tekstove koje Ivan izgovara kroz svoje fiktivne uloge povezane su sa dešavanjima u njegovom životu. Na taj način autori su želeli da poruče kako je i ova serija „spoj fikcije i realnosti”. Dijalozi i monolozi su vrlo snažni, emotivni, upečatljivi, čak i oni mali razgovori napisani su tako da zvuče veoma uverljivo i budu neizostavni deo priče.
Glumačka postava u seriji izuzetno je doprinela njenom kvalitetu. Milan Marić, kome je poverena uloga Ivana Maslaća, svojom uverljivom i preciznom izvedbom dokazao je još jednom da je pouzdan glumac i sinonim za uspešan projekat. Izneo je ulogu snažno, bez patetike, a po potrebi bio autentično emotivan i slab. Stoga se slobodno može konstatovati da je ovo još jedna u nizu bravura jednog od najpopularnijih domaćih glumaca. Milica Janevski je maestralnom ulogom Sanje, Ivanove žene, trasirala sebi put kao vodeća glumica naše scene. Posebno je do izražaja došla njena neverbalna gluma, izrazi lica i mimika, kao i pojavnost kojom je vedrila ili oblačila u svakoj sceni. Milan Čučilović, epizodnom ulogom doktora, pokazao je koliko je kvalitetan glumac – razmenom dijaloga i energije sa Marićem nije ostavio gledaoce ravnodušnim. Okosnicu podele čine iskusna i dobro poznata glumačka imena: Ljubomir Bandović, Mima Karadžić, Svetozar Cvetković, Dubravka Drakić, Boris Isaković, Aleksandar Đurica i Izudin Bajrović, a Anđela Jovanović, Jovan Veljković i Vladimir Gvojić, kao predstavnici mlađe generacije, odlično su iskoristili ponuđenu priliku i opravdali poverenje reditelja. Posebno se izdvojio i hrvatski glumac Krešimir Mikić u „ulozi” Ivanove savesti. On je u svom tumačenju spojio humor i tragediju, smeh i plakanje, a ciničnim doskočicama je kopao po Ivanovoj duši i prikazao kako se savest poigrava i kako utiče na ljude.
Kroz Pad su na nesvakidašnji način spojeni televizijska serija i pozorište, a autentičnost, kreativnost i hrabrost ekipe koja je stvorila ovo delo treba postati vodilja i standard za naredne autore.
